محله عسکریه؛ کوچک‌ترین محله مشهد

تاریخچه

بافت امروزی شهرک عسکریه پس از انقلاب اسلامی شکل گرفته است. زمین‌های این محله در زمانی که اکبر صابری‌فر مسئولیت اتوبوس‌رانی مشهد را برعهده داشت، توسط شرکت تعاونی اتوبوس‌رانی خریده شد و میان اعضای آن با قرعه کشی تقسیم شد.

در آن زمان هرکدام از مالکان زمین خودش را ساخت؛ بنابراین اولین ساکنان محله عسکریه در قرن چهارده خورشیدی کارمندان شرکت اتوبوس‌رانی مشهد بودند. اما روستای عسکریه پیشینه تاریخی دست‌کم ۱۷۰ ساله دارد. برخی اهالی محله عسکریه وجه‌تسمیه عسکریه را به وجود مسجدی به نام امام حسن‌عسکری (ع) ربط می‌دهند، اما از آنجایی که نام این روستا از سال ۱۲۶۶ قمری در تاریخ آمده است، این ادعا نمی‌تواند صحیح باشد.

بنا به صفحه ۳۲۸ کتاب «تاریخ شهر مشهد»، نوشته مهدی سیدی، نام عسکریه که در جنوب‌شرق مشهد واقع است، از زمان فتنه سالار (۸-۱۲۶۶) در منابع تاریخی آمده است.

سیدی در کتاب «جغرافیای تاریخی شهر مشهد» درباره روستای عسکریه نوشته است: این مزرعه در سده سیزده قمری متعلق به میرزا عسکری، امام جمعه مشهد، بوده و به همین خاطر به این نام خوانده شده است. ناصرالدین‌شاه قاجار در سال ۱۳۰۰ قمری هنگام بازگشت از مشهد به تهران از این قریه گذشته و آن را عسکریه امام جمعه خوانده و جمعیتش را پانزده خانوار برآورد کرده است.

بر اساس نوشته‌های عبدالحمید مولوی، آستان قدس رضوی این مزرعه را در اوایل قرن چهاردهم از افراد مختلف خریده و سپس بخش‌هایی از آن را به شرکت نفت و فرودگاه اجاره داده است. اکبر صابری فر با جلب موافقت شهرداری اجازه تغییر کاربری این اراضی را از تعمیرگاهی و توقفگاهی به مسکونی می‌گیرد و آن را به قطعات ۱۵۰ متری تقسیم می‌کند.

بافت

شهرک عسکریه با ۱۹ هکتار وسعت کوچک‌ترین محله مشهد است. تراکم جمعیت در این محله حدود ۲۴۴ نفر در هکتار است که از یک محله شلوغ و متراکم خبر می‌دهد. جمعیت این محله کوچک بیش از ۴ هزار نفر است. بیش از ۸۳ درصد زمین‌های این محله را بافت مسکونی شکل می‌دهد. وجود فقط یک خیابان اصلی باعث شده است که شهرک عسکریه به دو بخش مسکونی تبدیل شود.

بیشترین ساختمان‌های این منطقه ویلایی و دوطبقه است و تعداد کمی ساختمان سه‌طبقه در این شهرک وجود دارد. هنوز هم بسیاری از ساکنان این شهرک از خانواده اتوبوس‌رانی هستند و بافت منازل منطقه به‌صورت ریزدانه است. کال اقبال از جهت غربی وارد این محله می‌شود و از اراضی فرودگاه عبور می‌کند.

دسترسی

این محله گرچه در مجاورت فرودگاه قرار گرفته است، به ایستگاه خط یک قطارشهری که در داخل فرودگاه قرار دارد، دسترسی ندارد و ساکنان برای استفاده از مترو باید به ایستگاه بوستان ریحانه مراجعه کنند. دسترسی به بزرگراه سردار سلیمانی و بولوار فرودگاه از طریق تنها خیابان این محله است. ایستگاه‌های اتوبوس در خیابان احسان قرار دارد که اهالی با پیمودن میانگین فاصله ۱۰۰ متر به آن می‌رسند.

امکانات فرهنگی و رفاهی

• این محله فقط یک خیابان اصلی به‌نام احسان دارد که راسته تجاری محله نیز در همین گذرگاه اصلی است.
• ایستگاه آتش‌نشانی شماره ۹ در بولوار فرودگاه و کلانتری فرودگاه در فاصله کمی از محله عسکریه قرار دارد.
• در این محله محصور فقط مراکز آموزش ابتدایی وجود دارد و نوجوانان آن برای ادامه تحصیل باید به محلات مجاور مراجعه کنند. این مسئله باعث شده است بعضی دختران محله از تحصیل بازبمانند.
• تنها فضای سبز محله در ابتدای خیابان احسان قرار دارد. دسترسی به فضای سبز برای ساکنان ابتدای خیابان احسان خوب و برای کوچه‌های انتهای این خیابان با دشواری همراه است. میانگین دسترسی به فضای سبز برای ساکنان حدود ۴۰۰ متر است.
• نبود درمانگاه و داروخانه در این محله یکی از مسائل مهم آن است که گله اهالی را نیز در بردارد. میانگین فاصله زمانی دسترسی به درمانگاه عمومی ۱۸ دقیقه و فاصله مکانی ۱۴۳۷ متر است.
• تنها مسجد محله در ابتدای خیابان احسان قرار دارد که دسترسی به آن برای اهالی در ابتدای خیابان کمتر از ۳۰۰ متر است.
• محله عسکریه فضای ورزشی نیز ندارد. تلاش اهالی باعث شده است فضای خالی بین کال اقبال و منازل مسکونی به یک فضای بازی کوچک برای کودکان این محله تبدیل شود.

حدود جغرافیایی

محله شهرک عسکریه در جنوب‌شرق مشهد قرار دارد و شرکت نفت و پخش فراورده‌های نفتی، فرودگاه و کال اقبال این محله را محصور کرده است.